ࡱ> _a^kbjbjT~T~4l66.\ \   Fh$PB!qqqqqqq0`?q0FqO"qq qqF\  p:NASZ DZIENNIK Zroda, 29 wrze[nia 2010, Nr 228 (3854) My[l jest broni Wgierskie przyspieszenie Z prof. Csab G. Kissem, profesorem historii kultury, politologiem i pisarzem, znawc literatury polskiej, rozmawia Mariusz Bober Zachodnie media zarzucaj premierowi Wiktorowi Orbanowi autorytaryzm, a Fidesz przeforsowuje kolejne ustawy w parlamencie w rekordowym tempie. Jak ocenia Pan pierwsze miesice rzdw Fideszu? - Wiktor Orban jest bardzo siln osobowo[ci, dynamiczn tak|e w sferze polityki. Przypominam, |e Fidesz wygraB wybory ogromn wikszo[ci gBosw [posiada wikszo[ dwch trzecich w parlamencie - przyp. red.]. To oznacza, |e jest w stanie dokona powa|nych zmian na Wgrzech. Wystarczy mu politycznej woli do ich przeprowadzenia? - Tak. Przygotowywana jest ju| zmiana konstytucji wgierskiej. W tym celu zostaBa powoBana specjalna komisja, ktra opracuje jej projekt. Na Wgrzech podczas zmian w 1989 r. przy tzw. okrgBym stole przepisano wBa[ciwie komunistyczn konstytucj. MiaBa ona mie charakter tylko prowizoryczny, nie zawiera np. preambuBy. Czego jeszcze dotycz reformatorskie ustawy? - Zmian w podatkach. W porwnaniu z pozostaBymi krajami Europy Zrodkowo-Wschodniej u nas dotychczas obowizywaBy do[ wysokie obci|enia fiskalne. Rzd Orbana planuje od nowego roku wprowadzi jedn - 16-procentow - stawk podatku od dochodw osb fizycznych. Za[ 1 wrze[nia weszBy w |ycie przepisy znacznie obni|ajce stawk podatku od firm. Po rzdach socjalistw Fidesz otrzymaB w spadku ogromny deficyt finansw publicznych i zadBu|enie. W jaki sposb zamierza si z tym upora? - Walka z deficytem i zadBu|eniem jest dla Fideszu priorytetem. ZadBu|enie Wgier jest bardzo wysokie, dlatego rzd musi dziaBa bardzo szybko. Spore wpBywy do bud|etu ma zapewni wprowadzenie podatku od bankw. Ale raczej nie wystarcz one na pokrycie choby wysokich kosztw obsBugi dBugu zagranicznego. Tymczasem rzd zrezygnowaB z kredytu Midzynarodowego Funduszu Walutowego. - ByBa to bardzo trudna decyzja, ale gabinet Orbana nie ma zamiaru zaciga nowych kredytw, poniewa| spBacane aktualnie przez paDstwo odsetki od dBugw i tak s bardzo wysokie. Zale|no[ od MFW to ci|ki chleb. O opodatkowaniu bankw mwi si te| w innych krajach Unii Europejskiej. Pytanie, jak to bdzie dziaBa w praktyce. Ale trzeba sprbowa, gdy| bud|et wgierski potrzebuje ka|dego forinta. Z jednej strony rzd Bata wic dziur bud|etow, z drugiej stara si pobudzi gospodark? - Wgry potrzebuj nowych miejsc pracy. Program Fideszu przewiduje stworzenie w cigu najbli|szych kilku lat okoBo miliona nowych miejsc pracy. Wida te| konkretne dziaBania w tym obszarze. Ostatnio zapadBa decyzja o otwarciu nowej fabryki Opla w pobli|u granicy z Austri, co przeBo|y si na 1000 nowych miejsc pracy. WedBug najnowszych ustaleD w mie[cie Gy"or na zachodzie kraju ma powsta nowa fabryka Audi. To efekt rzdowych zacht do inwestowania na Wgrzech? - Tak, nowemu rzdowi zale|y na przyciganiu inwestycji, a tak|e na poprawie wizerunku kraju w[rd inwestorw zagranicznych. Osiem lat rzdw socjalistw i liberaBw powa|nie go nadszarpnBo. Oczywi[cie, nie da si tego zmieni z dnia na dzieD, ale jeste[my rzeczywi[cie [wiadkami caBkowitej zmiany podej[cia politykw do wypeBniania zadaD publicznych. Jeszcze rok temu na Wgrzech wida byBo ogromny spadek zaufania obywateli do instytucji paDstwowych, a tak|e niezwykle du|y pesymizm wyra|ajcy si w przekonaniu, |e nic dobrego nie da si ju| w kraju zrobi. Obecnie obserwujemy pewne zmiany nastawienia spoBeczeDstwa, wzrost optymizmu, cho trudno[ci nadal s du|e. Ta zmiana nastawienia obywateli jest bardzo wa|na dla wyj[cia kraju z zapa[ci. Dlatego Fidesz otrzymaB tak ogromne poparcie spoBeczne? - Ludzie mieli poczucie, |e kraj znalazB si w beznadziejnym poBo|eniu. Dlatego w spoBeczeDstwie wgierskim utrzymuje si wiara, |e obecne zmiany bd dla paDstwa korzystne. Po pierwszych miesicach poparcie dla Fideszu wcale nie zmniejsza si. Wszystko wskazuje na to, |e w wyborach lokalnych na pocztku pazdziernika partia Orbana rwnie| wygra mia|d|c przewag. To fenomen. Zwycizca wyborw parlamentarnych zwykle nie byB w stanie powtrzy rezultatu w wyborach samorzdowych. To jest te| powa|na klska postkadaryzmu. Na Wgrzech po raz pierwszy od 20 lat rzdzca partia utrzymuje tak du|e poparcie. Wyglda na to, |e nawet Budapeszt bdzie miaB prezydenta z Fideszu. Program Fideszu jawi si jako prba caBkowitego zerwania z komunistycznym balastem i budowa nowej republiki. Mo|na go porwna do niezrealizowanej u nas idei IV RP? - Nie, my[l, |e porwnanie nie jest wBa[ciwe. Fidesz to partia, ktra znalazBaby w Polsce odpowiednik dopiero wtedy, gdyby doszBo do koalicji PiS - PO. Czego jeszcze obywatele oczekuj od nowego rzdu? - Naszym powa|nym problemem jest tak|e podziaB kraju na stolic i prowincj, ktry jest bardzo ostry. W Polsce jest sie wikszych miast. Na Wgrzech s one znacznie mniejsze. Kolejnym problemem jest gospodarka rolna. Rwnie| pod tym wzgldem w Polsce sytuacja jest lepsza. Wasi rolnicy uzyskali bowiem lepsze wsparcie z funduszy Unii Europejskiej ni| wgierscy. Brak wsparcia dla wsi sprawia, |e w wielu rejonach nie bdzie w ogle mBodego pokolenia, ktrego przedstawiciele emigruj do wikszych miast, innych regionw kraju. Mamy te| gorsz od polskiej sytuacj demograficzn. WpBywowa dotd lewica nie blokuje zmian wprowadzanych przez Fidesz? Na Wgrzech, podobnie jak w Polsce, jest ona silnie umocowana w gospodarce i mediach. - To prawda, ma nadal ogromny wpByw zarwno na gospodark, jak i na media. W tych ostatnich panowaBa dotd wspBpraca z neoliberaBami. To taka dziwna koalicja funkcjonujca od lat. Ale w ostatnich latach sytuacja zaczBa si zmienia, zwBaszcza od czasu, gdy nadawa rozpoczBy prywatne stacje telewizyjne. Dziki temu w mediach jest pewna rwnowaga. Pona H t dp4X$J%*+-z-2:36<BCK6LNTORrSVWWYZ_`ddjkkkkζhzU.hShS5CJOJPJQJ\aJnHtH(hShSCJOJPJQJaJnHtH.hShS5CJ$OJPJQJ\aJ$nHtH.hShS5CJOJPJQJ\aJnHtH2hShS5CJKH$OJPJQJ\aJnHtH1jjkkk dd\$gdS dx@&gdS$ddd@&[$\$a$gdS$ddd@&[$\$a$gdS$ddd@&[$\$a$gdSdto rzd powoBaB nowy urzd nadzorujcy media paDstwowe, ktry speBnia swoj rol. Dlatego dzi[ media nie mog tak kBama jak wcze[niej. PokazaBa to ju| afera z 2006 roku. Za lewic cignie si tak|e wiele afer gospodarczych. Obecny rzd zaczB ju| rozlicza wiele z nich. WBa[nie walka z korupcj byBa jednym z wa|nych punktw programu wyborczego Fideszu. Jej skala w czasach rzdw postkomunistw byBa bowiem wprost niewiarygodna i dotyczyBa zarwno szczebla centralnego, jak i samorzdowego. Dobrym przykBadem jest budowa 4. linii metra w Budapeszcie, ktra cho trwa ju| caBe lata, nadal jest daleka od ukoDczenia, a koszty rosBy w tempie niebywaBym. OkazaBo si, |e budow blokowaBy afery korupcyjne. To wBa[nie korupcja staBa si - moim zdaniem - gBwn przyczyn klski wyborczej socjalistw w ostatnich wyborach. Sytuacj t mo|na byBoby porwna do afery Rywina w Polsce. Nowy premier jest uwa|any za zagorzaBego antykomunist. Czy jego rzd zajmie si tak|e rozliczeniem ze zbrodniczym systemem? - Okre[lenie "zagorzaBy" jest przesad. Na Wgrzech wci| nie rozliczono komunistw. Nie byBo |adnej lustracji. Nawet funkcjonariusze odpowiedzialni za wydanie rozkazw strzelania do ludzi podczas rewolucji z 1956 r. nie zostali ukarani. Do dzi[ otrzymuj wysokie emerytury, co bulwersuje zwykBych ludzi. Nie wiadomo jednak na razie, czy nowe wBadze rozlicz komunistycznych funkcjonariuszy. Moim zdaniem, nale|aBoby to zrobi. Na Wgrzech do dzi[ w paDstwowej administracji pracuje wielu politykw, aparatczykw z okresu rzdw Janosa Kadara [komunistyczny dyktator rzdzcy na Wgrzech od 1956 do 1988 r. - przyp. red.]. Tymczasem postkomuni[ci po 1989 r. prowadzili polityk postkadarowsk. To jest bardzo powa|ny problem. Do tej pory nie rozliczono rwnie| funkcjonariuszy bezpieki komunistycznej zwalczajcych Ko[cioBy. S ju| na szcz[cie opracowania naukowe na ten temat. W moim Ko[ciele kalwiDskim duchowni, zwBaszcza biskupi, byli inwigilowani na ogromn skal. Z tego rwnie| wBadze komunistyczne nie zostaBy rozliczone. Fidesz jest gotowy podj ten trud? - Nie wiadomo. Obecny rzd na razie powoBaB komisj, ktra bada spraw nadu|y policji w 2006 r. podczas protestw i demonstracji z okazji rocznicy 1956 r. [po ujawnieniu nagraD z wypowiedzi socjalistycznego premiera, ktry przyznaB, |e jego rzd okBamywaB podczas kampanii spoBeczeDstwo, aby wygra wybory parlamentarne - przyp. red.]. Sfer sporw ideologicznych Fidesz zostawiB partii Jobbik? - Jobbik nie jest partnerem koalicyjnym Fideszu wbrew temu, co czsto powtarza si w zagranicznych mediach. Od pewnego czasu, zwBaszcza podczas kampanii wyborczej, wystpuj ostre napicia midzy obu partiami. Bowiem Jobbik prezentuje bardzo radykalne hasBa, i to w archaicznym stylu politycznym, odwoBujc si do ideologii Wielkich Wgier sprzed II wojny [wiatowej. Dlatego Jobbik w wielu sprawach atakuje rzd. Pozostajc przy kwestiach [wiatopogldowych, Fidesz nie zamierza podobno zmienia liberalnej ustawy aborcyjnej. - Nie zamierza, to fakt, ale Fidesz ma do[ wyrazist lini [wiatopogldow, ktra opiera si na warto[ciach chrze[cijaDskich. Jedn z pierwszych decyzji, ktre podjB nowy rzd, byBa np. likwidacja wytycznych programowych dla wychowawcw w przedszkolach, ktra zabraniaBa im dokonywania jasnej identyfikacji pBci w kontaktach z dziemi. Wychowawcom nie wolno byBo np. mwi o dziewczynkach i chBopcach! Takie byBy efekty rzdw socjalistw i liberaBw. Dla Fideszu wa|ne s te| nard i rodzina. Nowy rzd ma zamiar prowadzi polityk prorodzinn? - Tak. Rzd wydBu|yB okres wypBacania zasiBku dla matek po urodzeniu dziecka z 2 do 3 lat, cho stanowi on tylko cz[ miesicznej pensji. Przez caBy ten okres matkom przysBuguje rwnie| ubezpieczenie spoBeczne. WBadze rozwa|aj te| wprowadzenie ulg podatkowych na dzieci. Fidesz rozpoczB sprawowanie wBadzy od kwestii bardzo wa|nej dla Jobbiku - Karty Wgra. - Fidesz rozumie, |e dzi[ nie ma powrotu do Wielkich Wgier w rozumieniu przedwojennym. Dlatego chce w inny sposb pokaza, |e my[li o obywatelach, ktrzy w wyniku powojennego podziaBu granic pozostali w innych krajach. Std ustawa o podwjnym obywatelstwie. W krajach Unii Europejskiej ta ustawa ma raczej znaczenie symboliczne. I nie jest ona jakim[ ewenementem w Europie! Takie rozwizania przyjto wBa[nie w krajach Europy PoBudniowo-Wschodniej. Dlatego np. ka|dy Serb z Bo[ni ma jednocze[nie obywatelstwo serbskie, podobnie Chorwaci bo[niaccy maj obywatelstwo chorwackie. Czy istnieje niebezpieczeDstwo, |e Fidesz bdzie zmierzaB w kierunku typowej, zachodnioeuropejskiej partii chadeckiej, dbajcej o gospodark, ale ju| niekoniecznie o konserwatywne zasady? - To si dopiero oka|e. Fidesz jest w zasadzie sojuszem (w ramach tego sojuszu funkcjonuj, poza pierwotnym Fideszem, tak|e chadecja [Chrze[cijaDska Demokratyczna Partia Ludowa - red.] i Wgierskie Forum Demokratyczne). Jest pewna r|nica midzy Fideszem a partiami chadeckimi z Europy Zachodniej. W ogle trudno uto|samia geografi polityczn naszych krajw z Europ Zachodni. Zobaczymy, jaki ostateczny ksztaBt uzyska polityka tej partii. W polityce zagranicznej jeden z priorytetw Fideszu to wspBpraca regionalna. - Tak, z Polsk, Rumuni i krajami Grupy Wyszehradzkiej [Polska, Czechy, SBowacja, Wgry - przyp. red]. Wszystkie te kraje maj podobne interesy w dziedzinie polityki rolnej UE. Kolejnym polem do wspBpracy jest polityka energetyczna. WspBpraca z tymi paDstwami pomo|e zwikszy tak|e bezpieczeDstwo energetyczne Wgier. To, |e Wiktor Orban zBo|yB pierwsz wizyt zagraniczn w Polsce, jest jasnym sygnaBem, jakie s priorytety polityki zagranicznej jego rzdu. W przyszBym roku nasze kraje maj przewodniczy w Unii Europejskiej - to du|e wyzwanie i mo|liwo[ zarazem. Dzikuj za rozmow. Profesor Csaba G. Kiss - wybitny wgierski intelektualista i ceniony badacz polskiej literatury i kultury. WykBadowca Instytutu BadaD Literackich Wgierskiej Akademii Nauk. Autor wielu publikacji z dziedziny literatury, m.in. zbioru szkicw "Lekcja Europy Zrodkowej". www.naszdziennik.pl 21h:pz. A!"#$% j 666666666vvvvvvvvv666666>6666666666666666666666666666666666666666666666666hH6666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666666662 0@P`p2( 0@P`p 0@P`p 0@P`p 0@P`p 0@P`p 0@P`p8XV~ OJPJQJ_HmHnHsHtHN`N zNormalny dCJ_HaJmHsHtH t`t S NagBwek 1$ddd@&[$\$a$&5CJKH$OJPJQJ\^JaJtHp`"p S NagBwek 2$ddd@&[$\$a$"5CJOJPJQJ\^JaJtHp`2p S NagBwek 3$ddd@&[$\$a$"5CJOJPJQJ\^JaJtHd`Bd S NagBwek 4dx@&"5CJ$OJPJQJ\^JaJ$tHJA`J Domy[lna czcionka akapituPiP 0 Standardowy4 l4a ,k , 0 Bez listy \/\ SNagBwek 1 Znak&5CJKH$OJPJQJ\^JaJtHX/X SNagBwek 2 Znak"5CJOJPJQJ\^JaJtHX/X SNagBwek 3 Znak"5CJOJPJQJ\^JaJtHX/!X SNagBwek 4 Znak"5CJ$OJPJQJ\^JaJ$tHb^ 2b S0Normalny (Web)dd\$CJOJPJQJ^JaJtH4W`A4 S` Pogrubienie5\PK![Content_Types].xmlj0Eжr(΢Iw},-j4 wP-t#bΙ{UTU^hd}㨫)*1P' ^W0)T9<l#$yi};~@(Hu* Dנz/0ǰ $ X3aZ,D0j~3߶b~i>3\`?/[G\!-Rk.sԻ..a濭?PK!֧6 _rels/.relsj0 }Q%v/C/}(h"O = C?hv=Ʌ%[xp{۵_Pѣ<1H0ORBdJE4b$q_6LR7`0̞O,En7Lib/SeеPK!kytheme/theme/themeManager.xml M @}w7c(EbˮCAǠҟ7՛K Y, e.|,H,lxɴIsQ}#Ր ֵ+!,^$j=GW)E+& 8PK!RY7mtheme/theme/theme1.xmlYMoE#F{oc'vGuرHF[x=ޝzvg53NjHH8PTj%.H 3kT\}yg CDHfP\ IC>i n$N4)߻UL>JeKK2e,/nEހbFZ͹ #ζKk_9 adZĈꔔK=.xMfdC6Nb-켱K\X" T30P's~Stу>G%M.O"Mry8E?ԥL#SCߜbGӣE|Eʀ'<{(Z"y'N<.Ev,I A6Nv&t"-=1c8U8")QHcBJK] .H0-uIlm2-fjqVf9P('suXmd)̪eY(G]Y䀰zoP nI xy "=kk|l1Q~6M%7_ǬZQ yٿ jmZx^(Q\gQ>BANT~jCoEA3d]dm2iVֵ褽Vl<s,>gÙ/ΫŋtvavDWCd(, ~{-0%M2&a: _PK! ѐ'theme/theme/_rels/themeManager.xml.relsM 0wooӺ&݈Э5 6?$Q ,.aic21h:qm@RN;d`o7gK(M&$R(.1r'JЊT8V"AȻHu}|$b{P8g/]QAsم(#L[PK-![Content_Types].xmlPK-!֧6 +_rels/.relsPK-!kytheme/theme/themeManager.xmlPK-!RY7mtheme/theme/theme1.xmlPK-! ѐ' theme/theme/_rels/themeManager.xml.relsPK] .lkk8@0(  B S  ?in   !!#")"4&;&++--...5a...oMSz..@..q...xx<UnknownG*Ax Times New Roman5Symbol3. *Cx Arial7. [ @Verdana7.@ CalibriA BCambria Math"q,-(U(U!0..2HX $PS2!xxMonikaMonikaOh+'0 px  MonikaNormalMonika1Microsoft Office Word@F#@`@`(՜.+,0 hp|  U.  Tytu  !"#$%&'()*+,-./012345689:;<=>@ABCDEFGHIJKLMOPQRSTUWXYZ[\]`Root Entry F {`bData 71Table?WordDocument4lSummaryInformation(NDocumentSummaryInformation8VCompObj  F0Dokument programu Microsoft Office Word 972003 MSWordDocWord.Document.89q